همه چیز درباره گل نرگس : از معرفی گیاه تا شرایط نگهداری آن

مشخصات گل نرگس و انواع کاربردهای آن

• نام علمی : نارسیسوس ( Narcissus )
• راسته : مارچوبه‌سانان ( Asparagales )
• خانواده : نرگسیان ( Amaryllidaceae )
• تیره : نارسیسوس ( Narcissus )

گل نرگس از خانواده آماریلیس یا مارچوبه سانان است که هم خانواده هایی همچون گل نسرین، گل مریم، خورشیدی و آگاو دارد. نرگس گیاهی همیشگی است که از طریق کاشت پیاز رشد می کند. این گل، فنجانی شکل است و بسته به نوع گونه ها، به ارتفاعی در حدود ۳۰ – ۶۰ سانتی متر می رسد و فضایی به اندازه ۱۵ – ۳۰ سانتی متر را اشغال می کند.

نرگس گیاهی با ظرافت و لطیف است که در اواخر فصل زمستان شکوفه می دهد و در بهار، گل های زرد یا سفید رنگ آن نمایان می شوند. پس از طی کردن فصل بهار و تابستان و با رسیدن به پاییز و زمستان، نرگس کم کم به خواب می رود و دوباره بعد از زمستان، رشد و نموی چشمگیر خواهد داشت.

بیشتر بخوانید : آشنایی با مشخصات گیاه شکر تیغال : راهنمای نگهداری و خشک کردن

پس از گل دهی، هر ساقه دارای ۱ تا ۲۰ گل و هر کدام دارای ۶ گلبرگ خواهند بود و این تعداد به تناسب نوع گل، تغییر خواهد کرد. نرگس اکثرا در ایران به رنگ زرد و سفید یافت می شود که گلبرگ ها سفید و تاج آن زرد رنگ است. این گل ها همچنین می توانند به صورت دو رنگ و یا به رنگ نارنجی، قرمز و صورتی نیز یافت شوند.

به طور کلی گل نرگس به دلیل دارا بودن انواع مختلف، دارای رنگ های متنوعی است که هرکدام از این گونه ها نیز دارای تعداد گلبرگ های مختلفی هستند و از ۶ گلبرگ در گل نرگس شیراز تا بیش از ۱۰ گلبرگ در گل نرگس پرپر متغیر هستند.

پیازهای این گل قهوه ای رنگ، گلابی شکل و دارای ورقه های فلس مانند هستند که به صورت طبقه ای روی یکدیگر قرار می گیرند. این گل دارای گونه های مختلف با رنگ های متفاوت است که هرکدام ظاهری خاص دارند اما با وجود تفاوت های جزئی، درکل خصوصیات مشابهی دارند.

بیشتر بخوانید : آشنایی با مشخصات گل مینا : راهنمای نگهداری و خشک کردن

گل نرگس بومی چه مناطقی است ؟

خواستگاه اصلی این گل در غرب اروپا، از شرق اسپانیا و پرتغال تا آلمان و انگلستان است و در این کشورها به صورت خودرو می روید. همچنین این گل زیبا و پر معنی در کشور ولز ( Wales ) به عنوان گل ملی آن کشور معرفی و شناخته شده است.

محیط طبیعی گل نرگس در دامنه وسیعی از علف زارها، چمن زارها، بوته زارها، جنگل ها، مناطق صخره ای و سنگی و مبدا رودخانه ها و دامنه ها است و به طور کلی هم در مناطق پست و هم در مناطق کوهستانی زیست می کند. این گیاه بیشتر برای کاشت در بین درختچه ها، حاشیه ها، باغ های صخره ای، داخل چمن و یا گلدان مناسب است.

ویژگی‌های گل نرگس

• عمر طولانی
• کاشت و نگهداری آسان
• خوشبو و پر از رایحه
• زیبا و مقاوم
• مقاوم در برابر حشرات و آفت­ ها

بیشتر بخوانید : آشنایی با مشخصات گل شوکران : راهنمای نگهداری و خشک کردن

مهم ترین تولیدکنندگان گل نرگس جهان

کل سطح زیرکشت گل نرگس در جهان ۶ هزار و ۱۰۰ هکتار با تولید ۲۹ میلیارد شاخه در سال است. کشور‌های انگلیس، هلند، ایران، آمریکا، کانادا، اسپانیا و پرتغال از جمله تولیدکنندگان گل نرگس در جهان هستند. کل سطح زیرکشت گل نرگس در ایران ۹۶۹ هکتار است و پس از انگلستان و هلند رتبه سوم را در جهان دارد.

همچنین ایران با تولید ۶۷۰ میلیون شاخه گل پس از کشور‌های انگلستان، هلند و آمریکا رتبه چهارم را به خود اختصاص داده است. خراسان، فارس، خوزستان، گلستان، مازندران، لرستان، سمنان، البرز، ایلام، کرمان، تهران و بخش‌هایی از همدان و مرکزی از جمله استان‌هایی هستند که گل نرگس در آن ها کشت می‌شود.

صادرات گل نرگس از ایران

گل نرگس یکی از گل های پر طرفدار در بین مردم است و افراد زیادی در سراسر جهان آن را پرورش می دهند. ایران از جمله کشورهای پرورش دهنده گل نرگس می باشد که عمده صادرات گل نرگس به کشورهای عربی حوزه خلیج فارس و آسیای میانه است. عراق از جمله خریداران گل نرگس می باشد. به همین دلیل صادرات گل نرگس طبیعی به عراق همه ساله صورت می گیرد.

امروزه کشور‌های زیادی به تولید و تکثیر گل‌ها به روش تکنولوژی های جدید روی آورده اند. مردم کشور‌های اروپایی سرانه مصرفی بالایی در مصرف گل و گیاه دارند. گل ها در اعیاد مذهبی و اجتماعی بیشتر از روز‌های معمولی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

پرورش گل نرگس باعث راه اندازی چرخه اقتصادی می شود و باعت اشتغالزایی برای خیل کثیری از مردم می شود. در این میان گل هایی که از کیفیت بیشتری برخوردار باشند به کشورهای دیگر صادر می شوند.

گل نرگس علاوه بر جنبه تزیینی که دارد، در طب سنتی و صنعت عطرسازی هم کاربردهای فراوانی دارد. قیمت مناسب گل نرگس باعث شده که خرید و فروش گل نرگس صادراتی سود فراوانی را نصیب صادرکنندگان و عمده فروشان گل نرگس کند و از این طریق به اقتصاد کشور و ارز آوری نیز کمک شایانی خواهد کرد. جهت خرید گل نرگس کلیک نمایید…

بیشتر بخوانید : آشنایی با مشخصات گل همیشه بهار : راهنمای نگهداری و خشک کردن

رویشگاه‌های طبیعی در ایران

نرگس دو نوع است. یک نوع آن تاج بزرگی دارد و تک گل است و نوع دیگر تاج کوچک و گل‌هایش به صورت خوشه‌ای هستند. بیشتر نرگس‌های ایرانی از دسته دوم هستند. معروف‌ترین نوع گل نرگس در ایران، گل نرگس شهلا در کازرون نام دارد که به گل نرگس شیرازی معروف شده است.

یکی از استان‌های اصلی و عمده تولید گل نرگس ایران، استان فارس در منطقه جره و بالاده کازرون، با ۵۰۰ هکتار سطح زیرکشت و تولید ۳۰۰ میلیون شاخه در سال است که رتبه نخست را در کشور دارد.

گل نرگس در دیگر نقاط کشور مثل بهبهان استان خوزستان ، خَفر استان فارس و خراسان جنوبی هم یافت می‌شود، این در حالی است که در برخی نواحی ایران گیاه نرگس به صورت خودرو وجود دارد. در استان خراسان جنوبی به ویژه در روستای پیرحاجات در شهرستان طبس؛ نرگس به صورت گسترده ای کِشت می‌گردد.

بخش اعظم نرگس زارهای استان فارس در منطقه « جره »، « بلبلک »، « سرمشهد »، « فامور » شهرستان کازرون قرار دارند که گونه‌های متعددی را تولید می‌کنند. در این نرگس‌زارها چهار نوع گل نرگس شناسایی شده که نرگس شهلا وسعت بیشتری از مناطق تحت کشت را به خود اختصاص داده‌است. از انواع دیگر آن هم می‌توان به پُرپر یا شصت پر ، پنجه گربه‌ای و مسکین اشاره کرد.

گل نرگس به جهت داشتن زیبایی و بوی ویژه مشهور است. به طوریکه در سال ۱۹۹۲ میلادی در جشنواره گل هلند رتبه نخست را به خود اختصاص داد. اما در ایران به علت نبود آگاهی و عدم تبلیغ کافی از این گیاه و خاستگاه آن، اطلاعات کافی منتشر نشده‌است و با وجود همه مزیت‌هایی که گل نرگس دارد تاکنون این گل سهم ناچیزی از گردشگری گل را به خود اختصاص داده است.

این گیاه پیازدار با ارتفاع بین ۳۰ تا ۴۵ سانتی‌متر و با گل‌های ۳ تا ۸ تایی در فصل زمستان به گل می‌نشیند حدود گلدهی نرگس‌های بالاده ۴۵ روز یعنی از اوایل دی ماه تا اواسط بهمن ماه می‌باشد.

بیشتر بخوانید : آشنایی با مشخصات گل کبوتر : راهنمای نگهداری و خشک کردن

انواع گل نرگس

گل های نرگس تا قبل از قرن ۱۹، طبقه بندی و نام مشخصی نداشتند اما پس از آن با تحقیقات انجام شده بر روی گل های نرگس، به هر نوع از آن ها نام ویژه ای اختصاص دادند. شناخته شده ترین نوع این گل، نرگس شیرازی و نرگس شهلا است که با رنگ های سفید و زرد شناخته می شوند. اما گل نرگس به این رنگ ها محدود نمی شود و تفاوت این گل در گونه های مختلف، به زادگاه، شکل گلبرگ ها و ظاهر آن ها برمی گردد.

• نرگس شهلا ( Trumpet Daffodils )

این نوع نرگس، یکی از کلاسیک‌ترین گل‌هاست. نرگس ترومپتی، بهترین نوع نرگس برای سنگفرش کردن باغچه است. هر شاخه‌ی آن، شامل یک گل بزرگ و جذاب زرد رنگ است. معمولا برگ آن‌ها سبز – خاکستری است و حدودا ۳-۲ سانتی متر است. اگر شیپور گل نرگسی بلندتر از گلبرگ‌های آن بود، در این دسته قرار می‌گیرد.

این گل نرگس به صورت بومی در اسپانیا و پرتغال یافت می‌شود. البته امروزه این گل وارد مناطق دیگر شده و به صورت عمده در آن‌ها کاشته می‌شود : کشورهای فرانسه، ایتالیا، ترکیه، یوگسلاوی سابق و ایالت‌های بریتیش کلمبیا، یوتا، ایلینویز، اوهایو و جنوب شرق ایالات متحده از تگزاس تا مریلند.

نرگس وحشی دارای برگ‌های دراز، باریک و نی‌مانند می‌باشد. در اواخر بهار، ۵ گل زرد و سفید با عطر بسیار خوب بر روی آن ظاهر می‌شوند. این گیاه به عنوان والد واریته‌های متعددی شناخته می‌شود که در دسته‌ی ۷ از طبقه‌بندی باغبانی قرار می‌گیرند. زمان کاشت این پیازها مناسب برای اوایل پاییز تا اوایل بهارمی باشد. پیازها مستلزم این هستند که دوره سرمادهی مختصری ببینند.

بیشتر بخوانید : آشنایی با مشخصات گل کراسپدیا : راهنمای نگهداری و خشک کردن

گل نرگس شهلا

• نرگس شیپور بزرگ ( Large Cupped Daffodils )

این نوع نرگس، مقاوم‌ترین نرگس موجود است و تقریبا برای هر منظوری مناسب است. به دلیل مقاومت بالای این گونه می‌توان آن را برای هدف‌های خاص مورد استفاده قرار داد مثل : سنگفرش کردن باغچه، دسته گل ، تزیین ماشین عروس و …. او تنوع رنگی بالایی هم دارد : سفید، تمام درجات رنگ زرد، نارنجی، قرمز و صورتی. هر شاخه آن یک گل نرگس دارد.

نرگس شیپور بزرگ

• نرگس پُرپَر ( Double Daffodils )

به جای یک شیپور، مرکز این نرگس از گلبرگ‌های خودش تشکیل شده است و به همین دلیل کمی شبیه به گل رز است. هر ساقه از این گل، می‌تواند حدود ۲۰ نرگس روی خود داشته باشد. به همین دلیل برای سنگفرش کردن باغچه و یا چیدن بسیار مناسب است.

گل نرگس پُرپَر یا شصت پر، گیاهی چند ساله و پیازدار است. گل‌ها دارای تعداد زیادی گلبرگ هستند که از میان گلبرگ ها تاج ظاهر شده است. گل نرگس شیراز پُرپَر بسیار خوشبو و معطر بوده و گل‌ها بر روی ساقه به صورت گل آذین قرار می‌گیرند.

این گل فوق العاده زیباست و به مراقبت زیادی نیاز ندارد. گل نرگس پُرپَر برای کاشت در باغچه، باغ، فضای سبز، گلدان عالی است و چشم انداز بسیار زیبایی ایجاد می‌کند، این گل همچنین برای استفاده در دسته گل و شاخه گل بریده نیز بسیار مناسب می‌باشد. گل دهی معمولا در بهار انجام می‌شود و زمان کاشت پیازها در ماه های مهر و آبان می‌باشد.

بیشتر بخوانید : آشنایی با مشخصات گل سینه کبکی / کشمشی : راهنمای نگهداری و خشک کردن

گل نرگس پُرپَر

• نرگس وحشی ( Jonquilla Daffodils )

این نوع نرگس، عاشق آفتاب سوزان تابستان است. به همین دلیل برای شهر‌های گرم کشورمان بسیار مناسب است. پیاز این گل به خوبی با محیط تطابق پیدا می‌کند و نرگس‌های خوش رنگ و متفاوتی را به وجود می‌آورد. روی هر ساقه‌ی ظریف سبزرنگ او، چندین نرگس خوش بوی کوچک رشد می‌کند.

نرگس وحشی

• نرگس مینیاتوری ( Miniature daffodils )

این گل، ترکیبی از انواع مختلف نرگس‌های کوچک است که با هم تا حدود ۱۵ سانتی متر رشد می‌کنند. این گل برای باغچه‌های سنگی، فاصله بین ریشه درختان و تحریک رشد گیاهان باغچه مناسب است. اگر بالکنی با نورگیر خوب دارید، می‌توانید این نوع نرگس را در یک گلدان مناسب بکارید، البته باید در زمستان او را از یخ زدن محافظت کنید. پیاز‌های متفاوتی برای این گل وجود دارد، که هر کدام بیش از دو ساقه نرگس ایجاد می‌کند.

بیشتر بخوانید : آشنایی با مشخصات گل زنبق : راهنمای نگهداری و خشک کردن

گل نرگس وحشی

• نرگس شاعری ( Poeticus Daffodils )

این گل‌های درخشان، گلبرگ‌های سفید دارند و یک نوار باریک قرمز، نوک شیپور میانی آن‌ها را تزیین کرده است. کمی بوی تندی دارند و یکی از مقاوم‌ترین انواع نرگس‌ها هستند. برای مناطق سردتر مناسب اند و به خوبی در باغچه رشد می‌کنند. آن‌ها برای دسته گل فوق العاده هستند.

گل نرگس شاعری

• نرگس شیپور کوچک ( Small cupped Daffodils )

رنگ زیبای این نرگس، او را به یک گل متفاوت و خاص تبدیل کرده است. عمر طولانی دارد و می‌تواند سال‌ها به گل دادن خود ادامه بدهد. آن‌ها برای تزیین باغچه بسیار مناسب اند و ترکیب رنگ زیبایی را با سایر گل‌های بهاری ایجاد می‌کنند. همچنین می‌توانید آن‌ها را به صورت شاخه‌ای و در گلدان و دسته گل خود داشته باشید. هر ساقه از این نرگس، یک گل را پرورش می‌دهد. قد شیپور آن از قد سایر گلبرگ‌ها کوتاه‌تر است.

نرگس شیپور کوچک

• نرگس تاج شکافته ( Split corona Daffodils )

این نرگس، ظاهری عجیب دارد و به سایر انواع نرگس‌ها شبیه نیست. شیپور میانی تا وسط دارای شکافتگی است و برخلاف سایر نرگس‌ها که شیپوری بسته دارند، این شیپور ظاهری باز و آزاد دارد. به همین دلیل اکثر آن‌ها بیشتر اینکه شبیه نرگس‌ها باشند، به گل ختمی شبیه اند. این گل بسیار خیره کننده است و با رنگ‌های زیبای خود، می‌تواند ظاهر متفاوتی به باغچه شما بدهد.

بیشتر بخوانید : آشنایی با مشخصات گل محمدی : راهنمای نگهداری و خشک کردن

نرگس تاج شکافته

• نرگس تازتا ( Tazetta Daffodils )

نرگس تازتا در هر ساقه خود، تعداد زیادی گل کوچک دارد. عطر این نرگس شیرین و دلنشین است. آن‌ها می‌توانند چندین سال بدون کاهش تعداد و کیفیت نرگس‌های زیبا به شما هدیه دهند. مثل تمام انواع نرگس برای تزیین باغچه مناسب اند و حتی می‌توانید آن‌ها را به صورت شاخه‌ای خریداری کنید.

نرگس تازتا

• نرگس سه گانه ( Triandrus Daffodils )

هر ساقه از این نرگس، حداقل دو گل زیبا دارد که به زیبایی به هم گره خورده اند و کمی شبیه گل فوشیا ( گوشواره ای ) هستند. گلبرگ‌های بیرونی به سمت پایین تا شده اند و ظاهر زیبایی به آن داده اند. نرگس سه گانه بویی خوش و میوه مانند دارد. این گل برای باغچه، دسته گل و سنگفرش کردن بسیار مناسب است.

بیشتر بخوانید : آشنایی با مشخصات گل اسطوخودوس : راهنمای نگهداری و خشک کردن

نرگس سه گانه

فصل گل نرگس

گل نرگس از دسته گل‌هایی است که رایحه فوق‌العاده ای دارد. این گل در هر دفعه رشد خود، گل‌های درشت‌تری دارد. نرگس‌ها دارای خواص زیادی هستند و از جمله گل‌هایی بوده‌اند که به راحتی کاشت می‌شوند. فصل گل دهی نرگس، فصول سرما بوده اما از آن جایی که سردی هوا به پاییز هم رسیده است، می‌توان گل دهی این گل را علاوه بر زمستان در فصل پاییز نیز مشاهده کرد. بنابراین باید در ماه‌های مرداد و شهریور به کاشت این گل اقدام کرد.

کاشت گل نرگس

برای آن که بتوانید این گل را کاشته و پرورش دهید نیاز است نحوه آسان و حرفه ای پرورش این گل را آموزش ببینید. اگر قصد پرورش نرگس را دارید باید بدانید که بهترین زمان برای کاشت بذر و پیاز آن ۲ – ۴ هفته قبل از زمستان و در حدود اواخر آذر ماه است.

گل نرگس دوره رشد کوتاهی دارد و برای افرادی که انتظار را دوست ندارد بهترین گل است. پیاز کاشته شده، پس از طی کردن دوره زمستانی، در بهار رشد می کند و شکوفا می شود.

خواص گل نرگس

شهرت و محبوبیت این گل علاوه بر زیبایی و بوی خوش، به دلیل خواص مختلفی است که در خود دارد. مهم ترین و شناخته شده ترین خواص این گیاه به این شرح است.

بیشتر بخوانید : آشنایی با مشخصات گل رز : راهنمای نگهداری و خشک کردن

خواص ویژه درمانی گل نرگس

• این گل درون خود ماده گالان دارد. به همین دلیل برای بیماری آلزایمر بسیار مفید می‌باشد.
• یکی از مهم‌ترین و مشهورترین خواص گل نرگس، درمان افسردگی می‌باشد. مصرف این گل می‌تواند انرژی مثبت را برای افراد افسرده به ارمغان آورد
• می‌توان رشد سلول‌های سرطانی را به وسیله این گل متوقف کرد.

خواص خوراکی گل نرگس

• آسم از بیماری هایی است که می‌توان آن را به وسیله جوشانده این گل درمان کرد.
• خوردن نرگس به همراه عسل می‌تواند موجب از بین رفتن هر نوع کرم معده‌ای شود.

خواص بوییدن گل نرگس

این گیاه از جمله گیاهان ضدعفونی کننده است. بو و رایحه این گل می‌تواند محیط را ضدعفونی کند. گرفتگی بینی و سردرد را می‌توان تنها با بوییدن این گل از بین برد.

خواص روغن گل نرگس

افرادی که مشکل مثانه دارند می‌توانند به وسیله این گل آن را درمان کنند. کافی است روغن گل نرگس را روی مثانه و معده خود ماساژ دهند. روغن این گل می‌تواند منافذ
بسته پوست را باز کند و شادابی را برای پوست شما به ارمغان آورد.