گل خشک شکرتیغال : راهنمای گل، نگهداری و خشک کردن آن

گل خشک شکرتیغال ( Echinops )

• نام علمی :ECHINOPS ADENOCAULOS
• خانواده :   ASTERACEAE  – کاسنی
• بومی منطقه : آسیای میانه
• نام های دیگر : شکرتیار، خارشکر و تیغ قندک

گل خشک شکرتیغال : شکرتیغال ( Echinops ) سرده ای از گیاهان چند ساله ( دو ساله ) است. نام های دیگر آن در قدیم شکرتیار، خارشکر و تیغ قندک بوده است.

گیاهان این سرده را خارشکرها و قندرونک ها هم نامیده اند. این سرده در ایران ۵۴ گونه گیاه علفی چندسالهٔ خاردار دارد که معمولاً انحصاری ایران هستند.

شکرتیغال گیاهی است خاردار به شکل خارخسک دارای ریشه ضخیم و ساقه ای منشعب به ارتفاع ۸۰ تا ۱۵۰ سانتی متر که گل هایش به شکل گلوله ای خاردار و آبی رنگ در انتهای ساقه قرار دارند. این گیاه برگ های بزرگ با کناره های منقسم دندانه دار، خاردار، ظریف و به رنگ سبز شفاف دارد.

خارهای نازک و ظریف راس دندانه های برگ این گیاه، رنگ زرد و ظاهر مشخص در مقابل رنگ سبز پهنک نشان می دهد ضمناً چون کناره رگبرگ های آن لکه های سفید دارد، مجموعاً باعث می شود که توجه به مشخصات برگ، باعث سهولت تشخیص آن از گیاهان دیگر این تیره گردد.

کاپتیول های آن درشت منفرد و دارای گلهای لوله ای و ارغوانی رنگ است. میوه اش سیاه رنگ شفاف، دارای تزئیناتی به رنگ زرد منتهی به تارهای با ظاهر دندانه دار است. این گیاه به حالت خودرو در کنار جاده های متروک، اراضی بایر و حدود خارجی زمین های زراعتی غالب نواحی اروپا و آسیا می روید و در منطقه مدیترانه تا ایران پراکندگی دارد.

گیاه شکرتیغال به دلیل زیبایی منحصربه فردی که دارد علاوه بر کاربردهای فراوان در طب سنتی و داروسازی، به عنوان گل خشک زینتی در گل آرایی و تزئین دکوراسیون داخلی نیز کاربرد دارد. صادرات گیاه شکرتیغال فرصت بسیار مناسبی را برای عمده فروشان و صادرکنندگان گیاه شکرتیغال و سایر گیاهان دارویی فراهم آورده است تا از این طریق بتوانند به سود قابل توجهی دست یابند.

محل رویش شکرتیغال

این گیاه در اغلب استان‌های ایران به ویژه یزد ( مهریز ) خراسان، فارس ( شیراز، جهرم )، اصفهان، کرمان، کرمانشاه، همدان، لرستان، در غرب در دامنه های كوه پرو و در گلپايگان، تفرش، اشترانكوه، تبريز، سمنان ( شاهرود )، مازندران، تهران، دامنه های البرز، دماوند، زنجان در بلندای ۱۸۰۰ متری از سطح دریا رویش و پراکندگی داشته و جمع‌آوری محصول نیز کم و بیش در این مناطق صورت می‌گیرد.

در بسیاری از مناطق ایران به رغم وجود و وفور گیاه شکرتیغال آثاری از فعالیت و وجود حشره مشاهده نمی‌شود. در اروپا و آسيا و آفريقا نيز انواع گياهان خارشكر انتشار دارند.

بیشتر بخوانید: گل خشک سینه کبکی ( bongardia ): راهنمای معرفی، نگهداری و خشک کردن آن

تاریخ و فواصل کاشت شکرتیغال

گل خشک شکرتیغال

شکرتیغال یا ماریتغال را می توان با بیشتر گیاهان به تناوب کشت نمود ولی گیاهان وجینی برای این کار مناسب ترند. این گیاهان نه تنها خاک را فقیر نمی سازند بلکه چنانچه بقایای گیاهی آن ها به خاک برگردانده شود مقدار زیادی مواد آلی به خاک افزوده می شود.

این گیاه را حداکثر ۲ تا ۳ سال می توان در یک زمین کاشت. شکرتیغال در مناطق سردسیر در فصل بهار و در مناطق گرمسیر به صورت یک محصول پائیزه کشت می شود. زمان مناسب برای کاشت بهاره گیاه اول بهار می باشد. تاخیر در کاشت مناسب نیست زیرا گیاه به ساقه نمی رود و عملکرد بشدت کاهش می یابد.زمان مناسب برای کشت پائیزه گیاه اوایل پائیز است.

تکثیر شکرتیغال

تکثیر شکرتیغال معمولا توسط بذور انجام می گیرد.

برداشت شکرتیغال

در کشت بهاره میوه ها از اوایل تابستان به تدریج می رسند. هنگام رسیدن میوه ها گلچه ها خشک می شوند و تارهای بلند و سفید رنگ ( پاپوس ها ) ظاهر می گردند. رنگ میوه های رسیده قهوه ای و براق است. میوه های رسیده به سهولت از گیاه جدا و به اطراف پراکنده می شوند. کاپیتول ها معمولاً در یک مرحله برداشت می شوند.

اواخر تیر اوایل مرداد زمان مناسبی برای برداشت محصول می باشد. چون شکرتیغال برگ های بزرگ و انبوهی دارد و اطراف برگ ها را تیغ های فراوانی پوشانده است. کار برداشت کاپیتول ها با دست بسیار مشکل ساز است. در سطوح کوچک کاپیتول ها را می توان با داس برداشت کرد اما در سطوح وسیع برداشت محصول فقط با ماشین های مخصوص امکان پذیر است پس از جمع آوری میوه آن ها را خشک و تمیز و در مکان مناسب نگهداری می کنند. عملکرد بذر بستگی به عوامل مختلف شرایط اقلیمی و روش برداشت محصول دارد.