آشنایی با مشخصات گل اسطوخودوس : راهنمای نگهداری و خشک کردن آن

مشخصات گل اسطوخودوس و انواع کاربردهای آن

• نام انگلیسی : Lavander
• نام علمی : Lavandula angustifolia
• رده : دولپه‌ای‌ها
• راسته : نعناسانان
• تیره : نعنائیان
• سرده : اسطوخودوس
• تعداد گونه‌ها : دارای ۴۷ گونه
• نام‌های دیگر : خرام، خرامی، آلاله تلخ

گل اسطوخودوس که به آن اسطوقدوس هم می‌گویند جزء گیاهان گلدار و از دسته نعناعیان است. اسطوخودوس، گیاهی چند ساله است با ارتفاع حدود نیم متر و برگ های متقابل، باریک، دراز و سبز رنگ که از کرک های سفید پنبه ای پوشیده شده است.

گلهای آن به صورت سنبله بنفش رنگ بوده و بخش مورد اسـتفاده ایـن گیاه، گلها و سرشاخههای گلدار آن است. تولید اسطوخودوس بهصورت خودرو و کشت شده در برخی کشورها صورت میگیرد. ولی در ایران فقط به صورت کشتشده، آن هـم در سطحی کمتر از ده هکتار کشت میشـود.

کاشـت اسطوخودوسدر چند سال اخیر برای استفادههای دارویی، آرایشی و بهداشـتی و تزئینی در کشور صورت گرفته است. همچنین به دلیل ویژگیهای اکولوژیکی گیاه اسطوخودوس و مقاوم بودن به خشکی و سایر عوامل محدودکننده رشـد گیاهان در مناطق خشک و نیمه خشک از یک سو و ضرورت کاهش مصرف آب و سایر نهادههای کشاورزی، کشت نهال بهصورت دیم یا با استفاده از حـداقل آبیاری از سوی دیگر امکانپذیر است.

بیشتر بخوانید : آشنایی با مشخصات گل محمدی : راهنمای نگهداری و خشک کردن

گل اسطوخودوس

اسطوخودوس در ایران دو گونه چند ساله و خشبی بـهنـامهـای L. stricta و L. sublepidota دارد که در مناطق جنوبی ایران مـیرویند و گونه L. sublepidot انحصاری ایران است.

بیشتر بخوانید : آشنایی با مشخصات گل زنبوری یا استاتیس : راهنمای نگهداری و خشک کردن

خانواده نعناعیان دارای درختچه‌ها و درختان مختلفی است و اسطوخودوس گیاهی درختچه‌ای محسوب می‌شود. برگ‌ها و گل‌های این گیاه خوراکی، تازه یا خشک مورد استفاده قرار می‌گیرد. گیاه اسطوخودوس جزء خوشبوترین گیاهان محسوب می‌شود.

گیاه اسطوخودوس اولین زمان رویش آن به حدود ۲۵۰۰ سال قبل باز می‌گردد. پیدایش گیاه اسطوخودوس در منطقه خاورمیانه و در کشور هند بوده است، همانطور که اشاره شد این گیاه به دلیل بو و عطر فوق‌العاده خود در گذشته برای خوشبو کردن البسه و وسایل شخصی مورد استفاده قرار می‌گرفت.

اگر چه همه اسطوخودوس‌ها بومی مدیترانه هستند، اما انواع مختلفی از این گیاه وجود دارد که در رنگ، شکوفه گل، فرم گل و اندازه‌های مختلف با هم تفاوت دارند. زمان شکوفه دادن این گیاه می‌تواند به طور چشمگیری در مکان‌های مختلف متفاوت باشد.

جایی که یک گل اسطوخودوس در آغاز ماه ژوئن شکوفا می‌شود، تنها با فاصله کمتر از چند کیلومتر دورتر می‌تواند نتیجه بسیار متفاوتی داشته باشد. بر خلاف نام این گیاه، همه اسطوخودوس‌ها بنفش نیستند. برخی از آن ها با رنگ‌های دیگر مانند صورتی کمرنگ، سفید و حتی زرد دیده می‌شوند. برگ‌ها همچنین می‌توانند از نظر شکل و رنگ متفاوت باشند.

دسته بندی های تاج گل موجود: 

• تاج گل افتتاحیه 

• تاج گل نمایشگاهی 

• تاج گل اروپایی 

• تاج گل بهشت زهرا

بیشتر بخوانید : آشنایی با مشخصات درخت بید قرمز

پراکندگی گیاه اسطوخودوس در جهان

گل اسطوخودوس، بومی منطقه کیپ ورد و جزایر قناری، جنوب و شمال غرب اروپا و به عبارتی شرق مدیترانه است و در آمریکای شمالی نیز به عنوان گیاه زینتی کشت می‌شود. این گیاه در شرق آفریقا و کشور‌هایی مانند ایران، کانادا، هند ( جنوب شرقی )، چین، انگلیس رشد می‌کند و در ایران، این گیاه یک گیاه غیر بومی محسوب می‌شود.

ولی در بعضی مناطق مثل منطقه فیروز آباد استان فارس پرورش زراعی داده می‌شود. در بقیه نقاط کشور مانند مازندران، تهران، کرج، اراک و اصفهان هم به عنوان یک گیاه زینتی و هم دارویی کشت و استفاده می‌شود.

با اینکه گیاه اسطوخودوس گیاهی است که در مدیترانه پرورش پیدا کرده اما در کشور انگلیس که آب و هوایی خنک دارد هم به خوبی رشد می‌کند و مدت‌ها است که در باغ‌های گیاهان دارویی انگلیسی جزء اصلی‌ترین گیاهان محسوب می‌شود.

بیشتر بخوانید : آشنایی با مشخصات گل نرگس : راهنمای نگهداری و خشک کردن

اسطوخودوس چه زمانی شکوفه می‌دهد؟

تمام انواع گل اسطوخودوس به طور معمول در اوایل تا اواسط تابستان شکوفه می‌دهند و در حدود سه‌تا چهار هفته ادامه دارد و در طول اوایل پاییز امکان بالقوه شکوفه دهی دوم و سوم وجود دارد. در مناطق سردتر، اسطوخودوس باید در بهار و اوایل تابستان کاشته شود. در مناطق گرم تر، اسطوخودوس باید در اوایل پاییز کاشته شود تا ریشه‌های گیاه در طی فصل خنک و مرطوب باشند.

انواع گل اسطوخودوس

۱۲ نوع اسطوخودوس وجود دارد که در ۴۵ گونه مختلف طبقه بندی می‌شوند. ۴۵۰ سرده اسطوخودوس وجود دارد که به ۴۵ گونه مختلف طبقه‌بندی می‌شوند. پتانسیل وجود گونه های بیشتری از اسطوخودوس وجود دارد که هنوز کشف نشده اند، به خصوص از آنجایی که تعداد معدودی گونه های پیوندی نیز وجود دارد. در بخش زیر، ما ۱۲ مورد از شناخته‌شده‌ترین انواع اسطوخودوس را که در سراسر کره زمین وجود دارند، مشخص کرده‌ایم.

•  اسطوخودوس فرانسوی ( ballerina lavender )

گونه ای از این گیاه به رنگ سفید است. اسطوخودوس فرانسوی دارای پیازهای بسیار بزرگ و گل‌های سفید شکوفه ای است که با رشد گیاه به رنگ صورتی و بنفش تبدیل می‌شوند. این گونه در آب و هوای تابستان و زمستان رشد می‌کند. اوایل بهار گل می‌دهد و در ژوئن و اواخر تابستان یا اوایل پاییز دو بار شکوفا می‌شوند. این گیاه به نور کافی نیاز دارد و به آب دهی کمتری احتیاج دارد. خاک مورد نیاز برای رشد این گیاه، خاک شنی است و در تابستان‌های معتدل و زمستان‌ها رشد می‌کند.

بیشتر بخوانید : گل خشک فالاریس : راهنمای گل، نگهداری و خشک کردن

اسطوخودوس فرانسوی نسبت به سایر اسطوخودوس‌ها از نظر بو و رنگ منحصر به فردتر هستند. شکوفه‌ها به صورت طولانی از تابستان تا پاییز رشد می‌کنند. تفاوت عمده این نوع با انواع دیگر در این است که اسطوخودوس فرانسه تحمل دمای شدید را ندارد.

استان های تولید کننده : تهران، خراسان رضوی، سمنان، کرمان و چهارمحال و بختیاری

پیشنهاد می کنیم در صورت نیاز به صفحات سبد گل زیر هم سر بزنید: 

• سبد گل ترحیم 

• سبد گل تولد 

اسطوخودوس فرانسوی

• اسطوخودوس اسپانیایی ( Kew Red lavender )

نوع بعدی اسطوخودوس به اسطوخودوس اسپانیایی مشهور است که نام خود را از سر گل‌های بنفش که در بالای گلبرگ‌های صورتی کم رنگ است، می‌گیرد. این گیاه از اواخر بهار تا پاییز یک فصل گل دهی طولانی دارد و گل‌ها را می‌توان در تمام سال در آب و هوای معتدل مشاهده کرد. به نور زیاد احتیاج دارد اما نیاز به آب دهی کمی‌ دارد. خاک مورد نیاز آن هم مانند اسطوخودوس نوع اول، خاک شنی است و در آب و هوای معتدل تابستانی رشد می‌کند.

اسطوخودوس اسپانیایی

• اسطوخودوس آنوک ( Anouk lavender )

اسطوخودوس آنوک نوع دیگری از اسطوخودوس‌ها است که از اوایل تا اوسط بهار گل می‌دهد و دارای گل‌های بنفش است. این گیاه در تابستان‌های گرم‌تر هم رشد می‌کند. به نور زیاد احتیاج دارد اما در برابر خشکی مقاوم است.

اسطوخودوس آنوک

• اسطوخودوس بتی آبی

اسطوخودوس آبی گیاهی با گل‌های نسبتا بزرگ است و این گیاه به صورت گنبدی هستند و دارای رایحه ای بسیار خوشبو بوده و فقط یکبار در اوسط فصل تابستان رشد می‌کند. معمولاً خشک می‌شوند و به صورت زینتی در گلدان‌ ها استفاده می‌شوند. ( جهت خرید گلدان کلیک کنید )

• اسطوخودوس انگلیسی

اسطوخودوس انگلیسی کوچک که گل‌های آن بسیار متراکم است و دارای گل‌های بنفش کم رنگ با رایحه ای بسیار معطر هستند. این گیاه به عنوان یکی از زیباترین اسطوخودوس‌ها شناخته می‌شود. این گیاه در اواسط تا اواخر بهار شکوفا می‌شود و همچنین پروانه‌ها و زنبورهای زیادی را به خود جذب می‌کند. اسطوخودوس‌های بزرگ دارای گل‌های بنفش کم رنگ هستند و بر روی پله‌ها رشد می‌کنند و دارای رایحه ای خوشبو است و همچنین شکوفایی آن از اواسط تا اواخر تابستان است و به نورخورشید زیاد و آب کم نیاز دارد.

اسطوخودوس انگلیسی

بیشتر بخوانید : آشنایی با مشخصات گیاه لاگوروس ( دم خرگوشی ) : راهنمای نگهداری و خشک کردن

• اسطوخودوس Hidcote

یکی از انواع محبوب اسطوخودوس، این گیاه گل‌های بنفش تیره را شکوفا می کنند و شاخ و برگ‌های سبز – آبی دارند. هنگامی که این اسطوخودوس خشک می‌شود، گل‌ها رنگ خود را حفظ می‌کنند، که برای صنایع دستی و تزئینات عالی هستند. گیاه، بسته به آب و هوا، در اواخر بهار یا اوایل تابستان شکوفه می‌دهد.

اسطوخودوس Hidcote

• اسطوخودوس دورگه ( Impress Purple )
  

این اسطوخودوس به طور معمول به خاطر گل‌های بنفش تیره و بلندی که دارند در دسته‌ گل ها به کار می‌رود. گل‌ها، پر رنگ ترین ارغوانی در میان تمام اسطوخودوس ها هستند. برای افزایش شکوفه دهی، حذف گل‌های پژمرده بسیار مفید می باشد. این گیاه از میانه تا اواخر تابستان شکوفه می‌دهد و بسیار خوشبو است.

اسطوخودوس دورگه

بیشتر بخوانید : آشنایی با مشخصات گل اسکابیوسا ( کبوتر ) : راهنمای نگهداری و خشک کردن

• اسطوخودوس Hidcote Giant

این اسطوخودوس گل هایی به رنگ بنفش کمرنگ دارد که بر روی پایه هایی بلند قرار می گیرد و به زیبایی هرچه تمام تر پخش می‌شود. Hidcote Giant یک اسطوخودوس فوق العاده است، نه تنها به خاطر زیبایی، همچنین برای بوی معطر و قدرتمندی که دارد. این اسطوخودوس معمولا در دسته‌گل ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. این گیاه از اواسط تا اواخر تابستان شکوفه می‌دهد و مانند آهنربا، زنبورها و پروانه‌ها را جذب خود می کند.

اسطوخودوس Hidcote Giant

• اسطوخودوس گروسو ( Grosso )

این گیاه یک نوع بلند از اسطوخودوس است که در حدود ۶۰ سانتی متر ارتفاع دارد. شکوفه‌ها به رنگ ارغوانی ( بنفش ) بسیار تیره با برگ‌های معطر باریک هستند. این نوع می‌تواند در برابر زمستان‌های سرد تا ۱۵ درجه سانتی گراد زیر صفر دوام بیاورد و اگر به طور مستقیم پس از گل دهی در اواخر تابستان هرس شود، می‌تواند سال‌ها دوام بیاورد. این گیاه معمولا برای استخراج روغن اسطوخودوس مورد استفاده قرار می‌گیرد.

اسطوخودوس گروسو

بیشتر بخوانید : آشنایی با مشخصات گل کراسپدیا : راهنمای نگهداری و خشک کردن

• اسطوخودوس پرتغالی یا سنبله

اسطوخودوس پرتغالی که به اسطوخودوس سنبله و نوک تیز نیز معروف است، دارای گل‌هایی است که از انواع دیگر ساده تر و ظریف تر هستند. این گل‌ها پیازچه هایی به رنگ بنفش و صورتی روشن را در سطوح بالای ساقه تولید می‌کنند. این اسطوخودوس معمولا در غذاها و نوشیدنی‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.

اسطوخودوس پرتغالی یا سنبله

• اسطوخودوس مصری

اسطوخودوس مصری به خاطر برگ‌های دوقلو و خزدار به عنوان اسطوخودوس برگ سرخسی شناخته می‌شود. این نوع، بوی متفاوتی دارد و کم‌تر از بقیه شیرین و معطر است. این گیاه تا زمانی که در خاک مناسب و زهکشی شده قرار دارد و فضای بسیاری برای رشد دارد، می تواند بدون مراقبت رها شود. گل‌ها در اواخر بهار شکوفه می‌دهند.

اسطوخودوس مصری

بیشتر بخوانید : آشنایی با مشخصات گل دکمه ای : راهنمای نگهداری و خشک کردن

شیوه نگهداری از گل اسطوخودوس

• نور

لوندر به نور کامل و درخشان خورشید نیاز دارد و در مکان‌های خشک و گرم هم به خوبی رشد می‌کند به همین دلیل در تابستان بسیار زیباتر شده و حتی بیشتر گل می‌دهد. می‌توانید آن را در نزدیکی یک پنجره نورگیر قرار دهید و از رشدش لذت ببرید. البته تابش مستقیم نور خورشید ممکن است سبب سوختگی برگ های آن شود.

• آبیاری

اسطوخودس در خشکی بسیار بهتر عمل می‌کند. در واقع فقط در سه حالت است که باید این گیاه را آبیاری کنید :

1. دقیقا زمان کاشت گیاه، در این شرایط آبیاری باید به طور کامل صورت بگیرد.
2. هنگام گرمای شدید و بادهای داغ ( دمای بیشتر از 35 درجه سانتی گراد )
3. اگر اسطوخودس را در گلدان کاشته اید و یا در باغچه‌ای کاشته شده که هرگز هیچ مقداری از آب باران را دریافت نمی‌کند.

برای آبیاری اسطوخودس گلدانی، می‌توانید از میزان خشکی خاک کمک بگیرید. هر زمان خاک کاملا خشک شد، کمی گیاه را آبیاری کنید. متخصصین حوزه عطر می‌گویند : هرچه هوا خشک‌تر، عطر خوش‌بوتر!

• خاک

خاک اسطوخودس باید قادر باشد تا زهکشی را به بهترین شکل ممکن انجام دهد. پس از اینکه گیاه در خاک کاشته شد و به آن عادت کرد، دیگر می‌تواند کم‌آبی و شرایط خشک را به خوبی تحمل کند. در واقع اسطوخودس می‌تواند خشکی را تحمل کند، اما خیسی را هرگز!

با این اوصاف، خاک متخلخل و ماسه‌ای برای آن مناسب است. می‌توانید خاک رسی را با اضافه کردن الیاف طبیعی تقویت کنید. اسطوخودس خاک با PH خنثی یا کمی اسیدی را ترجیح می‌دهد.

بهترین خاک برای اسطوخودس ، خاک های سبک حاوی ترکیبات کلسیم و غنی از مواد و عناصر غذایی می باشد.
و خاک هایی که در آن تهویه هوا سخت انجام می شود و یا آب در آن خاک باقی می ماند برای این گیاه مناسب نیست.

• هرس کردن

در فروردین ماه آن را هرس کنید تا در شهریور شاهد گل های زیباتری باشید. اگر قصد دارید از گلهای آن برای ساخت روغن‌های درمانی و یا حتی برای دکوراسیون استفاده کنید، از گل هایی که در بهار رشد می‌کنند استفاده کنید.

نحوه تکثیر گل اسطوخودوس

تکثیر گل اسطوخودوس به سه روش زیر انجام می گیرد :

• بذر
• قلمه زدن
• خوابانیدن

تکثیر گل اسطوخودوس از طریق بذر

• انتخاب بذر مناسب با قوه نامیه بالا بهترین روش برای کشت اسطوخودوس است.
• آذر یا نیمه دوم اسفند زمان کشت بذر در خزانه است.
• اواخر شهریور تا اوایل مهر بهترین زمان برای انتقال نشا برای زمین اصلی است.

تکثیر گل اسطوخودوس از طریق قلمه زدن

قلمه زدن به دو روش گلخانه ای و هوای آزاد صورت می گیرد.

• قلمه گلخانه ای : در روش قلمه طریق گلخانه ای، شاخه های جوان را به اندازه مشخص قطع می کنند. در گلخانه می کارند، بعد از مدتی که قلمه ها ریشه دار شدند در اوایل بهار، به زمین اصلی منتقل می کنند.
• قلمه هوای آزاد : در ماه های آبان الی اسفند، قلمه ها از بوته ها جدا می کنند سپس قلمه ها را در خاک قرار می دهند. قلمه هایی که ریشه دار شده اند در پاییز به زمین اصلی انتقال داده می شوند.

نکته : تاریخ کشت در مکان های مختلف متفاوت است.

بیشتر بخوانید : آشنایی با مشخصات گل سینه کبکی : راهنمای نگهداری و خشک کردن

زمان برداشت

• اواسط مرداد ماه ، گل های اسطوخودوس ظاهر می شوند.
• تیر و مرداد زمان مناسب برای برداشت گل های اسطوخودوس است.
• برای حفظ اسانس گیاه بهتر است بعد از برداشت، گیاه در سایه خشک شود.

کشورهای صادرکننده گل اسطوخودوس

بیشترین میزان صادرات گل اسطوخودوس از کشورهای فرانسه، یوگسلاوی، بلغارستان و اسپانیا به دیگر نقاط جهان صادر می گردد.

صادرات گل خشک اسطوخودوس

امروزه کشور‌های زیادی به تولید و تکثیر گل‌ها به روش تکنولوژی های جدید روی آورده اند. مردم کشور‌های اروپایی سرانه مصرفی بالایی در مصرف گل و گیاه دارند. گل ها در اعیاد مذهبی و اجتماعی بیشتر از روز‌های معمولی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

ایران یکی از کشورهایی است که از نظر گیاهان دارویی در جهان یکی از کشورهای غنی به شمار می آید. به موجب همین انواع گیاهان دارویی مانند اسطوخودوس به اشکال مختلف مورد فرآوری قرار گرفته و به کشورهای دیگر صادر می شوند.

گل خشک اسطوخودوس علاوه بر کاربرد فراوان در طب سنتی، در تزئین و طراحی دکوراسیون داخلی هم کاربرد دارد. گل اسطوخودوس از نمونه گیاهانی است که در دنیا طرفداران زیادی به خود اختصاص داده است و خرید و فروش گل اسطوخودوس و صادرات آن به شکل عصاره و اسانس و همچنین گیاه خشک شده سود زیادی را عاید صادرکنندگان و عمده فروشان گیاهان دارویی کرده است.

جهت خرید گل خشک اسطوخودوس کلیک نمایید…

گل خشک اسطوخودوس

در ادامه برای آشنایی بیشتر با روش های خشک کردن انواع گل ها، مقاله خشک کردن انواع گل طبیعی را مطالعه نمایید.

چه عواملی بر قیمت خرید گل اسطوخودوس خارجی تاثیرگذار است ؟

قیمت خرید و فروش گل اسطوخودوس خشک یا تازه در بازار تحت تاثیر عوامل مختلف تعیین می‌شود. هر چقدر اسطوخودوس تازه‌تر ( بار امسال ) باشد، رنگ بنفش‌تر، عطر و بو بیشتر می باشد. تمیز و خالص بودن محصول، سالم بودن گل‌های اسطوخودوس، میزان کشت و برداشت اسطوخودوس در کشور، نوسانات بازار ارز و هزینه حمل و نقل و … از دیگر عوامل موثر بر قیمت گل خشک اسطوخودوس می باشد.

بیشتر بخوانید : آشنایی با مشخصات گیاه سیاه دانه : راهنمای نگهداری و خشک کردن

فرآیند بسته بندی گل اسطوخودوس

امروزه عملیات پس از برداشت و بسته بندی محصولات تولیدی گیاهاندارویی علاوه بر حفظ کیفیت و تازگی محصول، باعث بازار پسندی و حفظ بازار رقابتی می گـردد. بسته بندی یکی از فرآیندهای مهم در مرحله پس از برداشت محصولات کشاورزی و از جمله گیاهان دارویی است که سبب حفظ کمیت و کیفیت محصول در طول مدت انبارداری می گردد.

مهمترین مزایای بسته بندی گیاهان دارویی عبارت اند از :

• افزایش زمان نگهداری محصولات
• کند شدن سرعت کاهش کیفیت مواد مؤثره گیاهاندارویی در طول زمان
• جلوگیری از جـذب رطوبت محصولات خشک شده
• کاهش خطر فساد درونی، بیرونی و اکسایشی
• حمل و نقل آسانتر و سریع تر

بسته بندی نامناسب گیاهان دارویی میتواند سبب تغییراتی در مواد موثره آنها شود کـه در نهایت باعث افت کیفیت فراورده های دارویی و یا نارضایتی مصرف کنندگان خواهد شد. همچنین بسته بندی به عنوان عامل مهمی در جذب مشتری در بازارهای رقابتی داخلی و خارجی مطرح می باشد .بخشزیادی از محصول تولیدی اسطوخودوس کـه شامل بـرگهـا و سرشاخهها میباشد به منظور تـأمین اسانسمورد نیازصنایع بوده و باید به صورت تازه بلافاصله پس از برداشت در کیسه های تمیز به کارخانجات فراوری ارسال گردد.

اما گلهای اسطوخودوس با توجه به وجود اسانس فراوان باید ابتدا در دستگاههای خشک کن یا در سایه خشک شـده و پس از تمیز شـدن توسط واحدهای فراوری به صورت کیسه های کوچک ( تی بگ ) وارد بازار شود. اسطوخودوس یکی از گیاهانی است که با توجه به عطر و طعم بی نظیر می تواند به تنهایی به عنوان یکی از دمنوشهای گیاهی در مراکز تهیه دمنوش یا به صورت ترکیب با گیاهان دیگر استفاده شود.

گل اسطوخودوس