همه چیز درباره گل سیکلامن ( معرفی ، پرورش و نگهداری )

گل سیکلامن با نام فارسی اصیل نگونسار و نام انگلیسی Cyclamen و نام علمی Cyclamen spp شناخته می شود. این گل بسیار زیبا از خانواده ی Primulaceae بوده و خاستگاه اصلی آن شمال ایران ، جنوب کشور ترکیه و لبنان می باشد.

گل سیکلامن گیاهی علفی از نوع پامچال هاست و دارای 15 گونه بوده که در اروپای مرکزی، مدیترانه و ایران پراکنده اند. گونه اصلی این گل  c . persicum نام دارد و به طور طبیعی در مناطق غرب مدیترانه وجود دارد. در این گل علفی قسمت انتهایی ساقه در نزدیک خاک کمی قطور تر از ساقه بالای آن شده و برگ ها به طور مستقیم از این ساقه قطور منشا می گیرند. این قسمت که آن را ژوخه یا غده نیز می نامند ابتدا به فرم تخم مرغی بوده و سر انجام پهن و گرد می شود.

بیشتر بخوانید : همه چیز در مورد نگهداری گل شیپوری

غده سیکلامن

غده قسمتی است که مواد غذایی مورد نیاز گیاه را در طول دوره استراحت در خود ذخیره می کند و هر سال به اندازه آن اضافه می‌شود. بعد از دوران استراحت ریشه‌ها از قسمت انتهایی گیاه بیرون زده و رشد می‌کنند. شکل غده آن در ارقام مختلف متفاوت است. اما معمولاً کروی شکل است و برگ های گیاه از غده بیرون می آیند.

خصوصیات ظاهری گل سیکلامن

برگ های این گیاه قلبی شکل بوده و به رنگ سبز تیره دیده می شود. در برخی از برگ ها نیز لکه های نقره ای زیبایی وجود دارد که باعث جذابیت هر چه بیشتر گل سیکلامن می شود. در بعضی از واریته ها دمبرگ ها دارای رنگ قرمز و در برخی دیگر به رنگ سبز مایل به قرمز دیده می شود.

گل ها بسیار خوش عطر و به رنگ قرمز، خرمایی، صورتی، ارغوانی و سفید است. البته گونه های پر پر و دو رنگ هم وجود دارد. ساقه گل و برگ در اوایل رشد شبیه هم هستند اما یک تفاوت عمده دارند : نوک ساقه گل به طرف پایین خمیده است اما نوک ساقه برگ به سمت بالا قرار دارد.

در ارقام مختلف شکل برگ متفاوت است. برخی برگ هایی با لبه صاف دارند و در برخی برش هایی پهنه برگ را به چند قسمت تقسیم کرده است. توجه کنید تمامی قسمت های این گیاه سمی بوده و در صورتی که خورده شود خسارات جبران ناپذیری به وجود می آورد.

بیشتر بخوانید : همه چیز در مورد نگهداری گل تاج خروس ( آمارانت )

نیازها ، اصول داشت و نگهداری گل سیکلامن

نگهداری گل سیکلامن در منزل کار سختی است و به مراقبت زیادی نیاز دارد. در این بخش نیازهای مهم، نکات پرورشی و شرایط نگهداری از این گل زیبا را در ادامه توضیح می دهیم :

• نور مورد نیاز برای پرورش و نگهداری گل سیکلامن

به مکانی پر نور و روشن نیاز دارند. به خصوص در مورد سیکلامن هایی همانند C. Persicum که در طی پاییز الی بهار فعال هستند محیطی پر نور برای رشد لازم است و معمولاً مشکل آفتاب سوختگی در این فصول پیش نمی‌آید. زیرا اشعه آفتاب به شدت ماه‌های گرم نیست.

اما به هر حال در ماه های پاییز که گاهی در طی روز ممکن است دمای محیط بالا برود، مراقب مشکل تابش نور بیش از اندازه آفتاب و آفتاب سوختگی نیز باشید و گیاه را به دور از نور مستقیم آفتاب نگهدارید. نور کم محیط موجب عدم شکل گیری گل‌ها، ریزش غنچه‌های گل، کم رنگ شدن برگ‌ها و بلند شدن بیش از اندازه دمبرگ‌ها خواهد شد.

• دما مورد نیاز برای پرورش و نگهداری گل سیکلامن

گونه‌های گل سیکلمن یا مقاوم به سرما هستند یا حساس به سرما. سیکلمن پرسیکوم که گونه مورد نظر ماست تنها سرماهای خفیف را می‌تواند تحمل کند و بهتر است که در مکانی با دمای روزانه 18 – 16 درجه سانتی گراد و شبانه 10 – 6.5 و حداکثر 13 درجه سانتی گراد نگهداری شوند. دمای بیش از 20 درجه می‌تواند موجب به خواب رفتن گیاه و غیر فعال شدن آن شود.

زیرا سیکلامن از جمله نمونه‌هایی است که در زمستان و بهار فعال است و دوران استراحت آن در تابستان است. بنابراین گرم بودن محیط در طی زمستان یا بهار علاوه بر عدم باز شدن گل‌ها و یا ریز شدن بیش از اندازه آنان، موجب رسیدن پیغام اشتباه به گیاه می‌شود و گیاه زودتر به خواب خواهد رفت. حتی برخی از پرورش دهندگان بیان می‌کنند که اگر دما بیش از 16 درجه شد، حتما باید رطوبت محیط را از طریق استفاده از روش زیر گلدانی حاوی سنگریزه و آب افزایش داد.

بدین صورت که یک زیر گلدانی را پر از سنگریزه می‌کنیم و تا نیمه در آن آب می ریزیم و گلدان حاوی گیاه را بر روی سنگریزه ها قرار می‌دهیم. البته کف گلدان گیاه به هیچ وجه نباید با آب در تماس باشد. گرمای محیط موجب تبخیر آب شده و به رطوبت هوای محیط می‌افزاید.

بیشتر بخوانید : همه چیز در مورد نگهداری گل نرگس

• آبیاری مناسب برای پرورش و نگهداری گل سیکلامن

در طی فصل رشد و فعالیت گیاه باید به خوبی آبیاری شود. اما بین هر دو آبیاری اجازه دهید تا سطح خاک کمی خشک شود و سپس گیاه را مجدداً آب دهید. آبیاری زیاد و خیس و غرقابی شدن خاک گلدان موجب پوسیدن غده درون خاک خواهد شد. همچنین بهتر است که آب از قسمت‌های کناری گلدان به گیاه داده شود و آب را در قسمت مرکزی گیاه و بر روی غده نریزید.

آبیاری کم گیاه در طی فصل رشد و خشکی کشیدن آن موجب ریزش برگ‌ها و یا غنچه های گل خواهد شد. بعد از اتمام دوره گلدهی و فرارسیدن دوره رکود باید آبیاری را به تدریج کم کرد و در نهایت قطع کرد. در مورد C. Persicum که نمونه شایع در بین پرورش‌دهندگان است، از آنجایی که فصل رکود این گیاه در تابستان است بعد از گلدهی و اتمام گل‌ها که در اواسط فصل بهار می‌باشد و با شروع زرد شدن برگسار به تدریج آبیاری کم و قطع می‌شود تا گیاه وارد دوران رکود شود.

در اواسط پاییز مجددا آبیاری شورع می‌شود تا خواب گیاه شکسته شود و رشد جدید تحریک شود. جالب اینجا است که برخی از پرورش‌دهندگان در ابتدای آبیاری غده‌هایی که قرار است رشد جدید خود را شروع کنند، چند قطره مایع ظرفشویی می‌ریزند و اعتقاد دارند که با این کار عمل مرطوب شدن غده بهتر صورت می‌گیرد.

بیشتر بخوانید : همه چیز درباره ی درختچه ی همیشه سبز گیلاس مجلسی

• خاک مناسب برای پرورش و نگهداری گل سیکلامن
  

خاک باید زهکش خوبی داشته باشد. از جمله مخلوط‌های کاشتی که استفاده می‌شود، می‌توان به این موارد اشاره کرد :

دو قسمت پیت موس + یک قسمت لوم ( یا خاک با کیفیت باغچه ) + یک قسمت شن و یا دو قسمت خاک برگ + یک قسمت شن و یا یک قسمت شن + یک قسمت پیت موس

• تهویه هوای مناسب برای پرورش و نگهداری گل سیکلامن
  

گل سیکلامن برای پرورش نیاز به تهویه هوا هم دارد. اگر در گلخانه از این گل نگهداری می کنید می توانید با قرار دادن آن در ارتفاع بالاتر از بقیه گل ها تهویه مناسب تری برای آن به وجود بیاورید.

• کود مناسب برای پرورش و نگهداری گل سیکلامن

کوددهی تنها زمانی جایز است که فصل گلدهی گیاه است. بنابراین برای فراهم آوری شرایط مناسب برای نگهداری از سیکلامن، باید فصل گلدهی آن را بدانید و در آن زمان دو هفته یک بار برای تقویت آن از کودهای شیمیایی استفاده کنید. بهترین کودی که می توانید برای این گیاه به کار ببرید، کودهای مخصوص گلدهی است.

بیشتر بخوانید : تغذیه گیاهان و زمان مناسب کود دادن به گل و گیاه آپارتمانی

• رطوبت مناسب برای پرورش و نگهداری گل سیکلامن
  

همانطور که گفتیم این گل در شهرهای شمالی کشور رشد می کند. بنابراین شرایط محیطی جهت نگهداری از سیکلامن باید بسیار شبیه به آب و هوای آن مناطق باشد. پس مشخصا به میزان رطوبت بالایی نیاز دارد. هنگام رشد سعی کنید هفته ای دو بار برگ های آن را غبارپاشی کنید.

این کار را هنگام شب انجام دهید تا گلدان زیر آفتاب نباشد و روی برگ ها لکه های سوختگی ایجاد نشود. همچنین می توانید با ریختن سنگ ریزه ها در زیر گلدانی گیاه، برای آن جزیره ایجاد کنید. برای این منظور روی سنگ ریزه ها آب بریزید تا سیکلامن رطوبت مورد نیاز را از ته گلدان جذب کند.

• نحوه تعویض گلدان

شرایط نگهداری از سیکلامن در آپارتمان ایجاب می کند هر دو سال یک بار نسبت به تعویض گلدان اقدام کنید. این کار را باید زمانی انجام بدهید که زمان استراحت گیاه انجام دهید. چرا که زمان گلدهی، تعویض گلدان باعث توقف رشد گل ها می شود. گلدان مناسب برای مراقبت از سیکلامن نیز باید سوراخ هایی در انتها داشته باشد تا آب اضافی را خارج کند. همچنین دقت کنید هنگام کاشت پیاز از سطح گلدان بالاتر نباشد چرا که باعث پوسیدگی آن می شود.

جهت مشاهده و خرید انواع گلدان وارد شوید…

روش تکثیر گل سیکلامن و ازدیاد آن

تکثیر سیکلامن از طریق زیر انجام می شود :

• کشت بذر
• تقسیم بخش ژوخه‌ای
• تکثیر سیکلامن از طریق برگ

بذرها را می‌توان بعد از رسیدن و قهوه ای شدن میوه‌ها و باز شدن آنان، از میوه‌ها در آورد و قبل از سرد شدن هوا و در بستری سبک ( به عنوان مثال مخلوط کاشت حاوی پیت موس ) در عمق 0.5 سانتی متری کاشت. در واقع هر مقدار که بذر تازه تر باشد درصد جوانه زنی آن نیز بیشتر است.

بستر کاشت باید در تاریکی و به خوبی مرطوب نگهداشته شود تا بذرها جوانه بزنند. توجه کنید که بذرها را نباید عمیق کاشت و همچنین بذرهای سیکلامن به تاریکی برای جوانه زنی نیاز دارند. بنابراین باید بستر کاشت را در مکانی تاریک گذاشت تا به جوانه زنی کمک شود. مرطوب کردن بذرها به مدت 12ساعت به جوانه زنی آن ها کمک می‌کند.

جوانه زنی بذرها با وجود دمای 15.5 – 12.7 درجه سانتی گراد در حدود 60 – 30 روز و در برخی از گونه‌های دیگر این گیاه در حدود 10 – 6 هفته طول می‌کشد. گیاهان کوچک را زمانی که 4 – 3 برگ دارند می توان از بستر کاشت اولیه به بستر کاشت دوم منتقل کرد. یعنی گیاهان جوان را در گلدان هایی کوچک به شکل مستقل از دیگران کاشت.

با ادامه رشد گیاهان جوان می‌توان از برنامه کوددهی هر ماه یک مرتبه البته با نصف غلظت معمول استفاده کرد. تولید گیاه گلدار از طریق کاشت بذر سیکلامن نیز در حدود 15 – 9 ماه به طول می‌کشد. تقسیم غده روش دیگر تقسیم این گیاه است. البته هر غده باید حاوی جوانه باشد تا این جوانه بعد بتواند رشد کند و برگسار را شکل دهد. تقسیم غده در زمان رکود و استراحت گیاه انجام می‌گیرد.

بیشتر بخوانید : همه چیز درباره ی گل فوشیا یا آویز

بیماری ها و آفات گل سیکلامن و روش درمان آن ها

• برگ های گل سیکلامن می ریزند

این عارضه به دلیل خشک بودن هوا و آبیاری کم است. رطوبت هوا را کنترل کرده و گیاه را آبیاری کنید.

• طوقه گیاه پوسیده است

این عارضه به دلیل آبیاری بیش از اندازه و یا تماس زیاد آب با ساقه گیاه است.

• جوانه های گل قبل از باز شدن می ریزند
  

این عارضه به علت دمای بالای هوا، نور کم و کمبود مواد غذایی و در برخی از موارد آب کم می باشد. شرایط را بازبینی کنید و علت را پیدا کنید.

• تاخیر در گلدهی

تاخیر در گلدهی می تواند ناشی از دمای بالا یا پایین و میزان نور نا مناسب رسیده به گیاه و بزرگی گلدان باشد.

بیشتر بخوانید : همه چیز درباره ی گل بنفشه آفریقایی

• گیاه گل می دهد اما گل های آن کوچک است

در برخی از گونه ها اندازه ی گل ها کوچک است و جای نگرانی وجود ندارد. اما کوچکی گل ها در گونه های دیگر می تواند ناشی از کود دهی زیاد و دمای بالای هوا باشد .

• گیاه پژمرده و نرم شده است

این عارضه به دلیل خشکی هوا و دمای بالای آن، نور کم و یا وجود مقادیر زیاد نمک در خاک است.

• گیاه رنگ پریده شده و برگ ها به زردی می گراید

این عارضه ناشی از نور زیاد ، خشکی خاک و PH بالای آن و همچنین تغذیه نا کافی گیاه می باشد.

• برگ ها و گل های این گیاه پیچیده اند

عامل آن کنه سیکلامن است. با استفاده از سم کنه کش گیاه را سم پاشی کنید.

بیشتر بخوانید : آفات گیاهان آپارتمانی و از بین بردن آن ها با ساده ترین و بهترین روش ها

کلام پایانی

گل سیکلامن یکی از گیاهان آپارتمانی ( خرید انواع گیاهان آپارتمانی ) است که با فراهم کردن شرایط مناسب آن می تواند به خوبی در منزل شما رشد کند. در این مقاله به طور کامل در مورد نگهداری و پرورش گل سیکلامن و روش های برطرف ساختن بیماری های آن توضیح داده شد. شما می توانید با رعایت نکات گفته شده در این مقاله به راحتی گل سیکلامن خود را پرورش دهید یا تکثیر نمایید.

در صورت داشتن هر گونه سوال در مورد این گیاه، سوال خود را در ادامه همین مقاله و در قسمت دیدگاه ها بپرسید تا کارشناسان گل رضوان در کوتاه ترین زمان پاسخگوی شما عزیزان باشند.

گل سیکلامن