داشتن خانه ای شاداب و زیبا با سرخس ها

معرفی ، نحوه مراقبت و نگهداری سرخس ها ( فوجر )

• نام علمی : Polypodiopsida
• نام انگلیسی : Fern
• بومی : مناطق استوایی

سرخس چیست؟

گیاه سرخس از خانواده پلیپودیوپسیدا ( Polypodiopsida ) و نام غیر رسمی دیگر این گروه، « مونیلوفیت » ( Monilophytes ) است که در ادبیات گیاه‌شناسی مدرن به کار می‌رود. سرخس‌ها حدود ۱۰۵۰۰ گونه شناخته شده‌ دارند اما تخمین زده می‌شود که گونه‌های این گیاه تا ۱۵ هزار نیز می‌رسند، البته این اعداد متغیر هستند چون برخی گروه‌های خاص هنوز به خوبی مطالعه نشده‌اند و از طرفی هنوز گونه‌های جدیدی در نواحی آب و هوایی کشف نشده پیدا می‌شوند.

سرخس‌ها حاصل یک تقسیم نیایی از گیاهان آوند دار هستند، برخی از آن‌ها به اندازه دوره کربونیفر (شروع از حدود ۳۵۸/۹ میلیون سال قبل) و حتی بیشتر از آن عمر دارند. چرخه زندگی این گیاهان، برای تکمیل شدن به انتشار و تکثیر هاگ وابسته است.

سرخس ها در انواع مختلف دارای برگ هایی با فرم های گوناگون هستند که می توانید آن ها را به عنوان یک گیاه زیبا برای طراوت بخشیدن به محیط درون خانه انتخاب نمایید . برای خرید برگ خشک شده سرخس برای گل آرایی وارد شوید…

بیشتر بخوانید : همه چیز درباره ی درختچه گلدانی شفلرا

اصل و منشا سرخس ها

این گیاهان بیشتر در مناطق گرمسیری نظیر بخشی از قاره ی استرالیا، آمریکای جنوبی و مرکزی، آسیای شرقی و بخشی از آفریقا یافت می شوند.

انواع گیاه سرخس

• گیاه سرخس پر سیاوشان ادینتوم ( Adiantum spp )

این سـرخس ها شامل 10 گونه اند که مهم ترین آن ها عبارت اند از :

1 – سـرخس پر سیاوشان دلتا (  Raddianum )

2 – سـرخس پر سیاوشان زیبا ( Tenerum )

3 – سـرخس پر سیاوشان رزنما ( Hispidulum )

 مشخصات ظاهری  :

1. دارای ساقه های سیاه رنگ و براق می باشد.
2. دارای برگ های تقریبا مثلثی و زاویه دار است.
3. رنگ عمومی برگ ها سبز روشن است که مخصوص این جنس هاست.

• گیاه سرخس لانه پرنده ای ، سرخس برگ پهن ( Asplenium spp )

1. این نوع سرخس شامل 13 گونه است که مهم ترین و زیبا ترین آن ها عبارت اند از : سرخـس لانه پرنده ( Nidus )

مشخصات ظاهری  :

1. دارای برگ های پهن و براق است و طول تقریبی آن ها به 60 سانتی متر می رسد.
2. رگ برگ اصلی سیاه رنگ است و به شکلی واضح در طول برگ دیده می شود.
3. حاشیه ی برگ ها موج دار می باشد.

بیشتر بخوانید : همه چیز درباره ی گل کالادیوم یا فیل گوش

• گیاه سرخس پا خرگوشی ( Davallia ssp )

شامل پنج گونه است که مهم ترین آن عبارت است از : سرخـس پا خرگوشی ( Fejeensis )

مشخصات ظاهری :

1. دارای برگ های بسیار زیبا ، سبز تیره و منظم می باشد.
2. بیرون آمدن ریزوم های تار دار از لبه ی گلدان و آویزان شدن آن ها از اطراف گلدان، شبیه پای خرگوش می نماید.
3. دارای ساقه ی مفتولی و قرمز رنگ می باشد.
4. دارای برگ های شبیه به برگ هویج است.

• گیاه سرخس بوستون : یا سرخس معمولی یا سرخس پر طیوری ( Nephrolopis spp )

شامل 6 گونه است که مهم ترین آن ها عبارت اند از :

1 – سرخس بوستون قد بلند ( Exaltata )

2 – سرخس بوستون برگ قلبی ( Cordifolia )

مشخصات ظاهری  :

• دارای برگ های راست یا افشان است که از برگچه های منظم و سبز خوش رنگ تشکیل شده است.
• برگ ها مقاوم با رگ برگ اصلی بسیار قوی و قهوه ای رنگ می باشد.

بیشتر بخوانید : همه چیز درباره ی گل حسن یوسف

• گیاه سرخس رومیزی یا برگ بیدی ( Pteris spp )

شامل 5 گونه است که مهم ترین آن ها عبارت اند از :

1 – سرخس رومیزی لطیف ( Cretica )

2 – سرخس رومیزی ویکتوریا ( Ensiforms )

مشخصات ظاهری :

• دارای برگچه های مخصوص به خود که نه شبیه برگ های سـرخس است نه شبیه برگ های دیگر گیاهان.
• با برگچه های کشیده ، ساده ، لبه دار و یا موج دار می باشد.
• در سرخـس ویکتوریا وسط برگچه ها سفید و دو طرف آن سبز تیره می باشد.

• گیاه سرخس دکمه ای ( Pellaea spp )

شامل سه گونه است که مهم ترین آن ها عبارت اند از : سرخس دکمه ای نیوزلندی ( Rotundifolia )

 مشخصات ظاهری  :

• دارای برگچه های سبز تیره، براق، دکمه ای شکل است که به صورت متقابل قرار دارند.
• در بعضی گونه ها رگ برگ ها به رنگ سیاه و براق و با برگچه هایی شبیه دیگر سرخـس هاست.

بیشتر بخوانید : همه چیز درباره ی گل برگ قاشقی

• گیاه سرخس شاخ گوزنی ، سرخس استرالیایی ( Platy cerium spp )

شامل دو گونه است که مهم ترین آن ها عبارت اند از : سرخس شاخ گوزنی استرالیایی ( Bifurcatum )

مشخصات ظاهری :

• دارای برگ های کشیده، پنجه ای و سبز رنگ است که مانند شاخ گوزن به نظر می رسد.
• بیشتر این گونه ها روی تنه ی درختان مسن یا روی خزه های چسبیده به درختان رشد می کنند.

• گیاه سرخس پا خرگوشی صحرایی POLY ( poclium spp )

شامل سه گونه است که مهم ترین آن ها عبارت اند از : سرخس پا خرگوشی صحرایی ( Aureum ) سرخس آمریکایی

مشخصات ظاهری  :

• دارای برگ های حاشیه دار یا موج دار به رنگ سبز براق و بسیار زیباست.
• برگ ابتدا طویل است و سپس به شکل پنجه ای تقسیم می شود.
• ریزوم این نوع گیاهان به طور آشکار از لبه ی گلدان خارج می گردد.

خواص بتانیکی سرخس ها

• گیاهی بدون گل است.
• سرخـس ها دارای ریشه، ساقه و برگچه و ریزوم مخصوص هستند.
• ازدیاد آن ها از راه اسپور و تقسیم گیاه صورت می گیرد.
• سرخـس ها دارای اجزایی به نام کروزیر ( Crozier ) هستند که شبیه ریشه های هوایی اند. این اجزا از سطح خاک خارج می شوند و به طرف پایین یا اطراف گلدان آویزان می گردند.
• این گیاهان بسیار متنوع اند. بعضی خیلی کوچک و بعضی دیگر بزرگ دیده می شوند.

شرایط نگهداری گیاه سرخس

• آبیاری مناسب برای نگهداری سرخس

نیاز آبی این گیاه نسبتا بالاست و آبیاری آن باید منظم باشد. برای آبیاری سرخس اجازه دهید رویه خاک گلدان کمی خشک شود سپس اقدام به آبیاری کنید. هنگام آبیاری مراقب باشید که روی برگ های گیاه آب نریزد و همچنین خاک مدت طولانی خیس و غرقاب نماند. در زمستان نیاز آبی گیاه کمتر می شود پس بهتر است میزان آبیاری را در این زمان کاهش دهید.

بیشتر بخوانید : همه چیز درباره ی گل سانسوریا

• دما مناسب برای نگهداری سرخس

گرمایی متوسط و دمایی بین ۱۷ تا ۲۲ درجه سانتی گراد برای سرخس مطلوب است. حداقل سرمای قابل تحمل برای سرخس، ۱۱ درجه و حداکثر گرمای قابل تحمل برای آن ۲۳ درجه سانتی گراد است.

• نور مناسب برای نگهداری سرخس

اگر چه این گیاه مکان کم نور را به خوبی تحمل می‌کند اما وجود نور متوسط تا کامل در محیط به رشد خوب آن کمک می‌کند. به هر حال این گیاه را به دور از نور مستقیم آفات نگهدارید. نور مستقیم آفتاب موجب چروکیدگی برگ‌ها می‌شود و لکه‌های قهوه‌ای رنگ در حاشیه یا پهنک برگ‌ها تولید می‌شوند.

• خاک مناسب برای نگهداری سرخس

سرخس ها را می توانید در خاک های سبک یا مواد آلی پوسیده پرورش دهید. ترکیب خاکی مناسب سرخس ها را می توانید با دو دستور زیر تهیه نمایید :

 یک سوم خاک لوم سبک + یک سوم تورب + یک سوم شن درشت و یا زغال

اگر کود حیوانی در دسترس دارید مقدار کمی کود دامی پوسیده به ترکیب بالا اضافه کنید.

مخلوط دیگر شامل :

یک قسمت کمپوست + چهار قسمت خاک شنی لمونی + یک قسمت شن + یک قسمت کود حیوانی

اگر خاک حالت اسیدی دارد می توانید قدری آهک به مخلوط آن اضافه کنید .

توجه : PH خاک باید بین 6 تا 8 باشد.

• کوددهی گیاه سرخس

در طی فصول رشد هر دو هفته سک بار گیاه را با کود مخصوص گیاهان آپارتمانی یا کود کامل 10-10-10 تقویت کنید. دقت که نصف غلطت توصیه شده روی بسته استفاده شود. در طی فصول سرد فواصل کوددهی را بیشتر کنید و این کار را ماهی یک بار انجام دهید. غلظت مورد استفاده همان نصف غلظت توصیه شده باشد.

کود دهی را در هر یک یا دو ماه یک بار در فصل رشد و نمو گیاه ( بهار و تابستان ) انجام دهید. برای این منظور می توانید از کود های ازت دار مخصوصا به صورت مایع، بارانی، اسپری کنید. استفاده از کود حیوانی پوسیده با خاک مخصوص این نوع گیاه بسیار مفید است .

بیشتر بخوانید : تغذیه گیاهان و زمان مناسب کود دادن به گل و گیاه آپارتمانی

• رطوبت مناسب برای نگهداری سرخس

سرخس گیاهی رطوبت دوست است و به رطوبت زیادی نیاز دارد. برای تامین رطوبت مورد نیاز گیاه می توانید یک ظرف آب در کنار آن قرار دهید و یا روی خاک آن اب اسپری کنید اما باید توجه داشته باشید که آب بر روی برگ های گیاه نریزد. یک راه دیگر تامین رطوبت ستاخت جزیره است. برای این کار زیر گلدانی را از سنگریزه پر کنید و روی آن ها تا نیمه آب بریزید. گلدان را روی سنگریزه ها قرار دهید به طوری که کف گلدان با آب در تماس نباشد. رطوبت مورد نیاز این گیاهان در حد متوسط یعنی 25 درصد به بالاست.

• تعویض گلدان گیاه سرخس

اگر ریشه گیاه تمام فضای داخلی گلدان را فرا گرفت زمان تعویض گلدان فرا رسیده است. گلدان سرخس را در فصل بهار تعویض کنید. گلدان سرخس های جوان را باید هر ساله تعویض نمایید. هنگام تعویض گلدان مراقب باشید طوقه آن را زیر خاک نبرید.

جهت خرید انواع گلدان کلیک نمایید.

• هرس سرخس

سرخس اصولاً برگ های انبوهی دارد که به زیبایی این گیاه می افزاید. اما فراوانی برگ ها می تواند باعث تحریک شیوع برخی بیماری‌های قارچی باشد. همچنین تماس بیش از اندازه برگ ها موجب قهوه‌ای شدن حاشیه آن ها می شود. بنابراین در صورت زیاد شدن برگ ها به خصوص در مرکز گیاه، یا گیاه را با عمل تقسیم بوته کوچک کنید و از یک گیاه دو یا چند گیاه تهیه کرده و هر یک را به شکل گیاهی مستقل بکارید و یا آنکه از تعداد برگسار آن البته در طی چند مرحله کم کنید.

چگونگی تکثیر گیاه سرخس

این گیاه به سه صورت کلی تکثیر می‌شود :

• هاگ
• قلمه زدن
• تقسیم بوته

تقسیم بوته رایج ترین و ساده ترین روش تکثیر گیاه سرخس بوده که به بهتر است در فصل بهار صورت گیرد.

• ازدیاد به روش اسپور ( هاگ )

1. کیسه هایی به نام سوری که در پشت برگ های سرخس ها ظاهر می گردند و پس از رسیدن به رنگ قهوه ای تیره و یا سیاه در می آیند، حاوی هاگ اسپور می باشند، این کیسه ها معمولا به طور منظم در پشت برگ ها نمایان هستند.
2. برگ را به پشت، روی ورقه ی کاغذی قرار دهید و آن را داخل یک پاکت یا کیسه سفید بگذارید. درب آن را ببندید.
3. سپس چند هفته صبر کنید تا برگ در آن محیط خشک شود و کیسه های سوری ترکیده، هاگ ها یا اسپور ها خارج گردند.
4. سپس اسپورها را از کیسه خارج کنید و بر روی کاغذ بریزید و یا اگر تعدادشان اندک است همان برگ را که روی کاغذ گذاشته شده بود آرام بیرون بکشید هاگ ها را روی گلدان که حاوی خزه ی اسفاگنوم یا خاک پیت مرطوب است بپاشید.
5. گلدان را در داخل سینی حاوی مقداری آب قرار دهید. سینی و گلدان حاوی اسپور را در داخل کیسه پلاستیکی بگذارید تا در محیط گرم و مرطوب و دور از نور مستقیم خورشید قرار گیرد. بعد از چند هفته اسپور ها رشد کرده، حدود 5/0 سانتی متر می رسند و قلبی شکل می گردند. در این حالت پوشش پلاستیکی را بردارید.
6. وقتی گلدان را از کیسه ی پلاستیکی خارج نمودید با دقت و به آرامی هر چند روز یک بار آن ها را آبیاری نمایید.
7. بعد از آن که گیاه حدود یک سانتی متر رشد کرد، شما می توانید آن ها را به گلدان دیگر انتقال دهید و در جای مرطوب بگذارید.

بیشتر بخوانید : همه چیز درباره ی گل فیکوس

• ازدیاد به روش تقسیم بوته

1. در تقسیم بوته باید ابتدا گیاه را با دقت با ریشه از خاک خارج کنید.
2. سپس با چاقوی تیزی آن را به چند قسمت تقسیم کنید که هر قسمت دارای ریشه ی کافی و یک یا چند ساقه یا جوانه باشد.
3. هر قسمت را که خود یک گیاه کامل است در گلدان جداگانه کشت نمایید و توجه کنید عمق کاشت مشابه با عمق کاشت پایه مادری باشد پس از آبیاری باید آن را در محیط سایه قرار دهید تا رشد کافی نماید.

آفات و امراض پیش آمده برای گل سرخس و درمان آن

• وجود لکه های سپر دار نیمه کروی و برجسته به رنگ قهوه ای

علت : وجود حشره ی کوچک که بعدا به صورت لکه های بر جسته و چسبیده ی قهوه ای در پشت برگ و دم برگ ها و اطراف برگچه ها ظاهر می شود و به نام شپشک سپر دار کروی معروف است.

علاج : سم پاشی با سموم حشره کش ( طبق دستور )

• وجود لکه های سفید پنبه ای در پشت برگ ها و محل اتصال برگچه به رگ برگ اصلی

علت : شپشک آرد آلود سفید رنگ

علاج : سم پاشی با سموم حشره کش ( طبق دستور ) و تمیز کردن با دست یا گوش پاک کن در سطح کوچک

• وجود لکه های بسیار ریز سفید یا زرد رنگ در روی برگ ها و لکه های ریز سفید و قرمز رنگ بسیار ریز در پشت آن ها

علت : آفت کنه قرمز

علاج : سم پاشی با سموم کنه کش ( طبق دستور )‌

بیشتر بخوانید : همه چیز درباره ی گل مارانتا

• وجود لکه های زرد یا زرد شدن برگچه ها که از پایین بوته آغاز می گردد. این لکه ها معمولا با لکه های ریز قهوه ای همراه اند. از این رو برگچه ها اندک اندک ریزش می کنند.

علت : هوای گرم و دقت نکردن در آبیاری

علاج : خنک کردن محیط با تهویه یا مه پاشی و آبیاری دقیق

• زردی برگ ها که با لکه های سوخته ی قهوه ای رنگ و توقف رشد گیاه همراه است

علت : هوای محیط اطراف گیاه بسیار خشک است.

علاج : بالا بردن رطوبت محیط با آب پاشی و قرار دادن زیر گلدانی بزرگ و ریختن ریگ درشت در داخل آن و سپس پر کردن از آب تا سطح سنگ ریزه و قرار دادن گلدان سرخس بر روی سنگ ریزه ها تا رطوبت موجود، خواسته گیاه را برآورده سازد.

• رنگ پریدگی برگچه ها، همراه با لکه های روی آن
  

علت : زیادی نور

علاج : سعی کنید گلدان را از محل پر نور به طرف سایه هدایت نمایید.

• بی رنگ شدن برگچه و کندی رشد گیاه

علت : نداشتن کود کافی

علاج : کود دهی را ( طبق دستور ) اعمال کنید.

• خشک شدن برگچه ها
  

علت : خشکی هوای محیط و خاک

علاج : بالا بردن رطوبت محیط اطراف گیاه و آبیاری خوب و مرطوب نگاه داشتن خاک به طور دائم مخصوصا در فصل تابستان

بیشتر بخوانید : آفات گیاهان آپارتمانی و از بین بردن آن ها با ساده ترین و بهترین روش ها

کلام پایانی

گیاه سرخس یکی از گیاهان آپارتمانی ( خرید انواع گیاهان آپارتمانی ) است که با فراهم کردن شرایط مناسب آن می تواند به خوبی در منزل شما رشد کند. در این مقاله به طور کامل در مورد نگهداری و پرورش گیاه سرخس و روش های برطرف ساختن بیماری های آن توضیح داده شد. شما می توانید با رعایت نکات گفته شده در این مقاله به راحتی گیاه سرخس خود را پرورش دهید یا تکثیر نمایید.

در صورت داشتن هر گونه سوال در مورد این گیاه، سوال خود را در ادامه همین مقاله و در قسمت دیدگاه ها بپرسید تا کارشناسان گل رضوان در کوتاه ترین زمان پاسخگوی شما عزیزان باشند.

گیاه سرخس