آشنایی با مشخصات گل پنیرک: راهنمای نگهداری و خشک کردن آن

مشخصات گل پنیرک و انواع کاربردهای آن

• نام علمی : Malva Sylvestris
• نام فرانسه : Grande Mauve, Fromageon, Fausse guimauve, Mauve sauvage
• نام انگلیسی : Mallow, Common mallow, High mallow, Round – dock
• نام ایتالیایی : Malva salvatica
• نام آلمانی : Malvenkraut, Wild malve
• نام عربی : خبازی، الدهماء (Ad dahmâ)
• راسته : پنیرک سانان
• تیره : پنیرکیان
• سرده : پنیرک
• گونه : M. Sylvestris
• تعداد گونه ها : در حدود ۲۵ تا ۳۰
• بومی : غرب اروپا، بخش‌هایی از مدیترانه و شمال آفریقا

گل پنیرک از گیاهان خزنده و پایا با بلندای ۱۰ تا ۱۵ سانتی متر ( در برخی شهرهای ایران مثل دزفول ۵۰ سانتی متر ) و ساقه‌های ستبر، شاخه شاخه و کرک‌دار و منشعب و رنگ گل‌ها آبی و صورتی و میوه مسطح است. پنیرک با نام علمی Malva sylvestris در عربی خبازی نامیده می‌شود. گیاهی است علفی، به ارتفاع تا ۶۰ سانتی‌متر و پایا. به صورت خودرو، در بسیاری از نقاط می‌روید و برای استفاده نیز کشت می‌گردد.

گونه موجود در ایران ۱۰ گونه گیاه علفی یک ساله یا چند ساله دارد و به حالت تقریباً خوابیده‌است و حداکثر تا ۴۰ سانتی‌متر مرتفع می‌شود. برگ‌ها دارای حالت دایره‌ای و دندانه دار و گل‌ها، بنفش رنگ و کوچک هستند. پنیرک در بیشتر خاک ها، از مناطق ساحلی گرفته تا زیستگاه های طبیعی کوهستانی، با بیش ترین تنظیمات مناسب برای این گیاه مقاوم، یافت می شود.

بیشتر بخوانید : آشنایی با مشخصات گل بابونه : راهنمای نگهداری و خشک کردن

گیاه پنیرک بومی چه مناطقی است ؟

پنیرک، بومی غرب اروپا است؛ اما در بخش‌هایی از مدیترانه و شمال آفریقا هم رشد می‌کند و به بیشتر از کشورهای انگلیسی زبان وارد شده است.

محل رویش گیاه پنیرک در ایران

محل رویش گیاه در ایران نواحی البرز، اطراف تهران، شمال ایران، آذربایجان، آستارا، اصفهان، نواحی مرکزی ایران، خراسان، دامغان، سمنان، بهبهان، جنوب ایران، کرمان، بلوچستان و سایر نقاط می‌باشند.

انواع گل پنیرک

این گیاه جادویی دارای انواع مختلفی است که عموما دارای گل‌های مایل به بنفش می‌باشد. برخی از انواع آن یک ساله و برخی نیز دو ساله و در موارد نادری نیز چند ساله هستند. ارتفاع ذکر شده برای گیاه می‌تواند با توجه به شرایط اقلیمی متفاوت باشد.

• پنیرک کبیر

در کتاب‌های طب سنتی آن را خطمی می‌نامند. دوساله است و بلندی آن می‌تواند بین ۴۰ الی ۸۰ سانتی‌متر برسد. دارای گل‌های درشت به رنگ قرمز متمایل به بنفش است.

ویژگی های گیاه شناختی پنیرک کبیر

پنیرک کبیر گیاهی پایا، علفی و دو ساله است که ارتفارع آن به 40-80 سانتی متر می رسد. دارای برگ های متناوب و دمبرگ های بلند هستند. بریدگی های عمیقی برگ های این گیاه را به 7-5 قسمت تقسیم کرده است. دارای گل های درشت قرمز رنگ مایل به بنفش می باشد که در ماه های اردیبهشت تا تیر ماه ظاهر می شوند.

دارای ساقه ای کرک دار است. ریشه آن عمودی، گوشتدار و سفید رنگ است. دارای تخمدان آزاد و مدور با خانه های متعدد می باشد. میوه این گیاه، کپسولی گرد و مدور است که در هر یک از خانه های متعدد خود یک دانه وجود دارد.

واریته ای از این گیاه بنام Malva sylvestris var mauritiana Boiss L  یا همان «M.mautitiana L» در ایران می روید که در مناطق زیر مشاهده شده است :

آذربایجان نزدیک تبریز، خوی در قراچال، کرج، کن، بیلغان، اراک، خرسان، کوپه داغ، قوچان، بین تربت حیدریه و اسد آباد مشهد، شیراز، کرمان و بلوچستان.

• پنیرک صغیر

در کتاب‌های طب سنتی به آن خبازی گفته شده است. در تمام قسمت‌ها از پنیرک کبیر کوچک‌تر است و دارای گل‌های سفید با رگه قرمز است.

ویژگی های گیاه شناختی پنیرک صغیر

پنیرک صغیر در تمام بخش های گیاه ( ارتفاع، برگ و گل ) کوچک تر از پنیرک کبیر می باشد. ارتفاع آن در حدود 10-50 سانتی متر است. دارای برگ های گرد و گل های سفید با رگه های قرمز رنگ است. این گیاه در بیشتر مناطق ایران می روید از جمله :

آذربایجان، آستارا، نزدیک تبریز، خوی، بلوچستان، کرمان، سمنان، اصفهان، اراک، اطراف گیلان، هفت حوض، دامنه های البرز، قوچان، کوپه داغ، جزیره قشم و بندر عباس و …

قسمت های مورد استفاده گیاه پنیرک

قسمت مورد استفاده پنیرک برگ ها، گل ها، غلاف دانه و ریشه ها می‌باشند و در اکثر نواحی، گل پنیرک مورد استفاده قرار می‌گردد.  قسمت مورد استفاده پنیرک در ایران، گل‌های بنفش رنگ خشک شده آن می‌باشد.

بیشتر بخوانید : آشنایی با مشخصات گل همیشه بهار : راهنمای نگهداری و خشک کردن

سایر نام های گیاه پنیرک

در متون قدیمی فارسی به پنیرک، تریندینگ، خورپرست، آفتاب‌پرست و آفتاب‌گردک هم می‌گفتند. در عربی به آن خُبازی و خُبازا و در زبان هندی خباجی می‌گویند. در طب سنتی نام ملوخیا و ملوکیه هم به‌کار رفته است. در متون قدیمی، خلمیط، بقلةالیهودیه و خبازی بستانی هم نوشته‌اند.

پنیرک را در کرمان و شیراز خطمی پنیرک با خطمی فرق دارد و نان کلاغ و خرو و در گیلان پین‌دیره می‌گویند. در مناطق جنوبی‌تر ایران به ویژه در استان کهگیلویه و بویر احمد، خوزستان و فارس به آن تولَه می‌گویند. توله با پنیرک فرق دارد در منطقه آذربایجان با نام «امه کومه جگی» شناخته می‌شود.

بهترین زمان کاشت و تکثیر گیاه پنیرک

گیاه دارویی پنیرک به وسیله بذر تکثیر و انتشار می یابد.  بهترین زمان توصیه شده برای کاشت گل پنیرک در مناطق سرد فصل بهار و درمناطق گرم اوایل پاییز است. اما اگر می‌خواهید که این گل زیبا را درون گلدان کاشته و در خانه نگهداری کنید می‌توانید در هر فصلی از سال که خواستید نسبت به کاشت این گل کوچک در گلدان اقدام کنید. البته که کاشت در زمان توصیه شده می‌تواند نتیجه بهتری برایتان داشته باشد، زیرا دما می‌تواند نقش مهمی در رشد گیاه ایفا کند. ( برای خرید انواع گلدان کلیک نمایید )

شرایط نگهداری و پرورش پنیرک

• آبیاری

این گیاه در طول رویش به آب فراوان نیاز دارد.

• نور

این گیاه در طول رویش به درجه حرارت مناسب و نور زیاد نیاز دارد.

• خاک

خاک‌هایی که این گیاه در آن کشت می‌شود باید ضخامت زیادی داشته باشد. از آنجا که این گیاه به اکثر علف کش‌ها حساس است باید آن را با گیاهانی به تناوب کشت کرد که مانع گسترش علف‌های هرز شوند، از این رو گیاهان وجینی گیاهان مناسبی برای تناوب کاشت با پنیرک هستند.

• کوددهی

پنیرک در طول رویش به مقادیر متوسطی ازت، اکسید پتاس و اکسید فسفر نیاز دارد.

بیشتر بخوانید : تغذیه گیاهان و زمان مناسب کود دادن به گل و گیاه آپارتمانی

برداشت محصول

• برگ ها در بهار
• گل ها در اواخر بهار
• غلاف دانه در اوایل تابستان
• ریشه ها می توانند هر زمان که به اندازه کافی برای خود بوته گیاه بزرگ باشند، برداشت شوند.

بیشتر بخوانید : آشنایی با مشخصات گیاه تلخه : راهنمای نگهداری و خشک کردن

کاربردها و صادرات گل خشک پنیرک

گل پنیرک خواص درمانی زیادی دارد و می توان از تمام اجزای آن، از ریشه گرفته تا گلبرگ ها، برای مصارف درمانی استفاده کرد.

از پنیرک در درمان طیف گسترده ای از بیماری های جسمی از جمله سنگ کلیه و مثانه، کمک به درمان زخم، رفع تورم دهان و گلو، مقوی رحم، ملین، ادرار آور، ضد درد، ضد التهاب، تولید شیر بیشتر در مادران شیرده، درمان سرفه، درمان جوش و نیش حشرات، درمان خارش پوست، درمان اگزما، درمان سنگ صفرا، درمان سنگ کلیه، درمان التهاب کلیه، درمان سردرد، رفع یبوست، دندان درد و بیخوابی استفاده می شود. به دلیل دارا بودن این خواص منحصر به فرد گل پنیرک، طب سنتی به این گیاه جایگاه ویژه ای اختصاص داده است.

گل خشک پنیرک علاوه بر کاربرد فراوان در طب سنتی، در ساخت وسایل تزئینی و رزین نیز کاربرد دارد. همین امر موجب شده که طرفداران زیادی در جهان داشته باشد. قیمت مناسب گل خشک پنیرک باعث شده که خرید و فروش گل خشک پنیرک صادراتی ( خرید گل خشک پنیرک ) سود فراوانی را نصیب صادرکنندگان و عمده فروشان گیاهان دارویی کند.

در ادامه برای آشنایی بیشتر با روش های خشک کردن انواع گل ها، مقاله خشک کردن انواع گل طبیعی را مطالعه نمایید.

گل پنیرک